Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ της Άλκης Ζέη από το “Ευ-Πο” στο “Λυ-πο”

Δημήτρης Τζανακάκης

ΡΕΘΥΜΝΟ

Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ της Άλκης Ζέη από το “Ευ-Πο” στο “Λυ-πο” // 

(Το έργο της βέβαια αυτονομείται από τη μετέπειτα πολιτική της διαδρομή. Ή μάλλον, για την ακρίβεια, αυτή η ίδια διάλεξε να αυτονομηθεί από το δικό της έργο, και τις ιδέες που εξέφραζε τον καιρό που έγραφε αυτά τα βιβλία. Και αυτά ακριβώς είναι που μένουν σήμερα -και θα μείνουν διαχρονικά- ως χρυσή παρακαταθήκη, για την παιδική -και όχι μόνο- λογοτεχνία…)....

Η Άλκη Ζέη, που έκλεισε τα 92 της χρόνια χτες, είναι δημοφιλής, πετυχημένη συγγραφέας, που διακρίνεται στο παιδικό μυθιστόρημα. Αλλά αυτό δεν είναι ακριβές κι αρκετό για να περιγράψουμε το έργο της. Καταρχάς γιατί έχει γράψει και μυθιστορήματα για ενήλικες, όπως “Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα”, που εμπεριέχει σε μεγάλο βαθμό αυτοβιογραφικά στοιχεία και αρκετές απλοϊκές, παιδιάστικες σκέψεις, πχ για τη διάσπαση τη 68′, όπου η ίδια πήγε με αυτούς που της φαίνονταν πιο… συμπαθητικοί. Κι από την άλλη, γιατί τα παιδικά της βιβλία έχουν πολύ ώριμες σκέψεις και δύσκολα θέματα, που αποφεύγουν ή αδυνατούν να πιάσουν πολλά έργα για ενήλικες.

Όλη της η ζωή είναι ουσιαστικά καταγραμμένη στα βιβλία της, η προσωπική της διαδρομή από τα παιδικά της χρόνια, μέχρι την πιο ώριμη ηλικία της. Κι όσα είχαν μείνει κενά, έπιασε ένα μολύβι φάμπερ νο 2, και τα κατέγραψε σε ένα από τα τελευταία της βιβλία, όπου καλύπτει αρκετά σημεία για τα παιδικά και νεανικά της χρόνια.

Αλλά το πιο γνωστό και πετυχημένο βιβλίο της για την παιδική της ηλικία, είναι το περίφημο “Καπλάνι της βιτρίνας” που το έγραψε όσο βρισκόταν στη Σοβιετική Ένωση. Σε αυτό καταγράφει μεταξύ άλλων τη βοήθεια που έδιναν σε έναν σύντροφο που ήθελε να φύγει για να πολεμήσει στον ισπανικό εμφύλιο, και τους παιδικούς διαλόγους που είχε με την αδελφή της και το συνθηματικό “ευ-πο”, “λυ-πο”, που φανέρωνε την ψυχική τους διάθεση και σήμαινε (πολύ ευτυχισμένη, πολύ λυπημένη).

Η Άλκη Ζέη παντρεύτηκε το θεατρικό συγγραφέα Γ. Σεβαστίκογλου, με τον οποίο έμειναν ζευγάρι για πολλά χρόνια, μέχρι το θάνατο του τελευταίου, το 1990. Είχε οικογενειακή σχέση με τη Διδώ Σωτηρίου, που παντρεύτηκε το θείο της και της έδωσε τα πρώτα, αποφασιστικά ερεθίσματα για να καλλιεργήσει το ταλέντο της στο γράψιμο. Αλλά οι περισσότεροι την συνδέουν -και πολύ συχνά την μπερδεύουν- με την επιστήθια φίλη της, Ζωρζ Σαρή, που πέθανε πριν μερικά χρόνια. Μαζί της η Άλκη Ζέη καθιέρωσε ουσιαστικά ένα νέο είδος: το παιδικό πολιτικό μυθιστόρημα, που έπιανε τα πιο δύσκολα θέματα, από τα Δεκεμβριανά και τον Εμφύλιο ως τη δικτατορία, εξηγώντας με απλό, μοναδικό τρόπο, υψηλά νοήματα και σύνθετες έννοιες. Οι δυο τους έγραφαν με τον ίδιο τρόπο που θα διηγούνταν στα παιδιά τους μια ιστορία και φτιάχνουν την καλύτερη εισαγωγή (για παιδιά και μεγάλους) στα βασικά γεγονότα του πολυκύμαντου εικοστού αιώνα, που μένουν έξω από τα σχολικά εγχειρίδια.

Κι αυτό είναι το πιο σημαντικό σε μια εποχή, όπου η αλήθεια χάνεται σε έναν ωκεανό από πληροφορίες κι άχρηστες “γνώσεις”. Είναι χαρακτηριστικά μια διήγηση της Ζέη από τμια σχετικά πρόσφατη επίσκεψή της σε μια τάξη. Εκεί ένας μαθητής που ‘χε διαβάσει το “μεγάλο περίπατο του Πέτρου”, της είπε ότι θα άλλαζε την τελευταία σκηνή, όπου ο ναζί στρατιώτης, φεύγοντας από την Αθήνα, σκοτώνει το παιδί, γιατί την ώρα που θα πήγαινε να το πυροβολήσει, θα χτυπούσε το κινητό του! Κι αυτό εξάλλου θέλει το Γερμανό του…

Πολιτικά δυστυχώςω η Άλκη Ζέη ακολούθησε τη διαδρομή πολλών συντρόφων της από το “ΚΚΕ εσ.”. Από την ΕΠΟΝ και τις περιπέτειες στις οποίες την υποχρέωσε το εμφυλιακό και μετεμφυλιακό αστικό κράτος, ώσπου να καταφέρει να ξανασυνδεθεί με το σύζυγό της, στην Τασκένδη… στο παρόν, όπου διηγείται τα Δεκεμβριανά ως τη χειρότερη περίοδο της ζωής της (γιατί ήταν λάθος και στοίχισαν τη ζωή σε πολλούς ανθρώπους) και στηρίζει το ΝΑΙ στο δημοψήφισμα του 15’, γιατί έχει την Ευρωπαϊκή Ένωση ως υπέρτατο ιδανικό. Μια διαδρομή από το “Ευ-πο” στο “Λυ-πο”, αν θέλαμε να αποδώσουμε με τους δικούς της όρους, από το “Καπλάνι της Βιτρίνας”, τα συναισθήματα που προκαλεί στην εξέλιξή της, στο πέρασμα του χρόνου.

Το έργο της βέβαια αυτονομείται από τη μετέπειτα πολιτική της διαδρομή. Ή μάλλον, για την ακρίβεια, αυτή η ίδια διάλεξε να αυτονομηθεί από το δικό της έργο, και τις ιδέες που εξέφραζε τον καιρό που έγραφε αυτά τα βιβλία. Και αυτά ακριβώς είναι που μένουν σήμερα -και θα μείνουν διαχρονικά- ως χρυσή παρακαταθήκη, για την παιδική -και όχι μόνο- λογοτεχνία…

__________
Από: "Κατιούσα"
http://www.katiousa.gr/…/diadromi-tis-alkis-zei-apo-ev-po-…/Δείτε περισσότερες αντιδράσεις

Αριστοτέλους & Τσιμισκή γωνία: Παρουσίαση βιβλίου - "Οι Αρχάριες" της Μαρίας Πάλλας

Αριστοτέλους & Τσιμισκή γωνία: Παρουσίαση βιβλίου - "Οι Αρχάριες" της Μαρίας Πάλ...:

  Μαρία Πάλλα

Φίλτατοι, καλησπέρα σας.

Την Πέμπτη 14 Δεκεμβρίου και ώρα 19η στην αίθουσα 

της Παγκρήτιας Αδελφότητας Μακεδονίας, Μητροπόλεως 100, 

παρουσιάζεται το βιβλίο 

Οι Αρχάριες από τις εκδόσεις Ανάτυπο.

Θα χαρώ πολύ να σας δω εκεί.

~~~~~~~~~~~~~~~

Η Μαρία Πάλλα γεννήθηκε το 1952 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. (τμήμα Ιστορικών σπουδών) και συνέχισε στη Γαλλία, στο Universite Paris VII (Jussieu) και στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales (EHESS). Από το 1985 εργάζεται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και από το 1991 υπηρετεί ως καθηγήτρια φιλόλογος στο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έως το 2003 δημοσίευε μελέτες σε ιστορικά και φιλολογικά περιοδικά. Εισηγήσεις της έχουν δημοσιευθεί επίσης σε πρακτικά συνεδρίων. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίσθηκε το 2003 με εννέα πεζογραφήματα υπό τον τίτλο "Απώλειες", που κυκλοφόρησαν εκτός εμπορίου από τις εκδόσεις "Νέα Πορεία". Η νουβέλα "Πυροτεχνήματα στη νύχτα" δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Πάροδος", 9, περίοδος δεύτερη, Ιούν. 2006.

Τίτλοι στη βάση Βιβλιονέτ
(2010)	Μικρή μεγάλη εβδομάδα, Νησίδες

Παρουσίαση του νέου βιβλίου του Σώτου Αλεξίου ''ΜΙΑ ΖΩΗ ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ'' Ο Γιάννης Λεμπέσης και η ορχήστρα του με τραγούδια που συνυπάρχουν με τις ιστορίες του βιβλίου

«ΜΙΑ ΖΩΗ ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ» του Σώτου Αλεξίου, βραβευμένου γλύπτη και ζωγράφου

    ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ      

ΜΙΑ ΖΩΗ ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ

ΤΟΥ ΣΩΤΟΥ ΑΛΕΞΙΟΥ

ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ, σελ. 140.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΣ

«Η ΜΑΓΚΙΑ ΕΧΕΙ ΚΟΣΤΟΣ»

Τον Οκτώβριο έγινε στο Λος Άντζελες η μεγάλη έκθεση των κατασκευαστών ειδικών δώρων για τους εμπόρους. Στο εξώφυλλο του καταλόγου είχαν τον δικό μου ψαρά. Ωραία φωτογραφία, εντυπωσιακή πατίνα, φιγουράτη, κράχτης.
Δόλωμα, τέλειο, λαχταριστό.
Μέσα στα χρόνια που πέρασαν ο ψαράς μου πούλησε ένα εκατομμύριο κομμάτια. Αν είχα ακούσει το χοντρό και δεν έκανα ταρζανιές τώρα θα είχα ένα εκατομμύριο δολαριάκια στην πάρτι μου και δεν θα έλεγα «Η κουφάλα η κυβέρνηση πάλι θα περικόψει τις συντάξεις», και κάθε εβδομάδα εγώ να είμαι στην ουρά των Μ.Τ.Μ. για τα 400 ευρώ και χωρίς τη Σίλβια, που κάπου θα είναι στο Λος ΄Αντζελες, αλλάζοντας τις πάνες στον Φρανκ, και εγώ εδώ να ονειρεύομαι παλιές ένδοξες στιγμές. Αλλά πάλι το έριξα αλλιώς, αναρωτήθηκα τι θα έκανε τέτοιες στιγμές ο Βαμβακάρης. Το φιλοσόφησα και τραγούδησα μαζί του

«Όσοι γινούν πρωθυπουργοί

όλοι τους θα πεθάνουν

τους κυνηγάει ο λαός

για τα καλά που κάνουν»

                                  (Μ. Βαμβακάρης)…

και έτσι μπόρεσα να συνεχίσω να ζω στο απάνθρωπο παρόν να με πνίγουν οι αναμνήσεις.

Σαν αέρας, σαν βροχή, σαν ψίχουλο

σαν ξεχασμένο εικονοστάσι

Πρόκειται το τελευταίο μικρό ποίημα του βιβλίου διηγημάτων «ΜΙΑ ΖΩΗ ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ» του Σώτου Αλεξίου, βραβευμένου γλύπτη και ζωγράφου.
Ο «χοντρός», η «Σίλβια», το «Λος Άντζελες» εμφανίζονται και σε προηγούμενο διήγημα, του ίδιου βιβλίου και η επιστροφή στην Ελλάδα είναι η έκφραση της πραγματοποίησης της επιστροφής στην πατρίδα, όχι μόνο εργατών, επιστημόνων και εκπαιδευτικών αλλά και ανθρώπων των Γραμμάτων και Τεχνών.

~~~~~~~~~~~~

Η συνοπτική πληροφόρηση για το έργο ζωής του Σώτου Αλεξίου είναι:
Γλύπτης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών, δίπλωμα Γλυπτικής,
Σκηνογραφία.
1962-1967, Υποτροφία από το «Ι. Κ.Υ».
1964-1967, ΄Εκανε τα σχέδια σε πολλά διηγήματα στο περιοδικό «Ταχυδρόμος»
1967-1969, Υποτροφία από το Fresno University of California Master of Art.
Διδάσκει στο ίδιο πανεπιστήμιο.
1972-1974, ΄Εκανε τα σκηνικα για το έργο The Land Lord στο θέατρο Counter Point του Hollywood.
1974-1975, Έκανε τα σκηνικά και τα κοστούμια για το κινηματογραφικό έργο «Το κορίτσι στους βράχους».

Εικαστικά, εκθέσεις σε Ευρώπη, Αμερική, Ασία. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου πήρε χρυσό μετάλλιο για τη συμμετοχή του στους Αγώνες Τέχνης που οργάνωσε η Ολυμπιακή Επιτροπή στο πλαίσιο των αγώνων για το έργο «Δρομείς».
1998, Κυκλοφόρησε την πρώτη βιογραφία του Βασίλη Τσιτσάνη «Η παιδική ηλικία ενός ξεχωριστού δημιουργού, περίοδος 1934-1940» (Εκδόσεις Καστανιώτη).
2003, Κυκλοφόρησε τη δεύτερη βιογραφία του Βασίλη Τσιτσάνη «Ο ξακουστός Τσιτσάνης, περίοδος (1940-1957) Εκδόσεις Κοχλίας.
Από το 2000 συνεργάζεται με τα περιοδικά Δίφωνο, Όασις, Ύφος, Μετρονόμος κ.α., πάνω σε θέματα του λαϊκού και του ρεμπέτικου τραγουδιού.
Από το 1980 μέχρι το 1998 υπήρξε καθηγητής καλών τεχνών στο κολλέγιο Αθηνών.

___________

https://vrysoulesgnosis.wordpress.com/

ΝΑΝΟΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ: Οι μικρές λογοτεχνίες εξαρτώνται από τους μεταφραστές.

Dionisis Vitsos

ΑΘΗΝΑ

«– Με τον Σεφέρη είχατε στενή σχέση, έτσι δεν είναι;

– Πολύ, ναι. Ημουν και ο πρώτος μεταφραστής του. Και η τότε επιτυχία του ήταν έκπληξη για τους Αγγλους. Δεν ξέρανε ότι είχαμε ποίηση. Νόμιζαν ότι είμαστε ψαράδες, βοσκοί και χαρτοκλέφτες. Μέχρι που εμφανίζεται ένας ποιητής αντάξιος του Ελιοτ και ο Ελιοτ τον επαινεί με πολλή φινέτσα.

Ο Σεφέρης κέρδισε τους κριτικούς, κέρδισε το Νομπέλ και μετά χάθηκε, γιατί οι ξένες λογοτεχνίες είναι αδίστακτες. Θέλουν διαρκώς κάτι νέο. 

Το ίδιο συνέβη και με τον Ελύτη. Αν δεν αποκτήσει κάποιος τη φήμη του Κάφκα ή του Καβάφη, θα μείνει ένα θολό πρόσωπο, μισοβυθισμένο στην ιδιαιτερότητα της μικρής περιφερειακής λογοτεχνίας. 

Οι μικρές λογοτεχνίες εξαρτώνται από τους μεταφραστές. Οι μεταφραστές και οι νεοελληνιστές έχουν τις δικές τους αντιλήψεις για την ελληνική λογοτεχνία και οι περισσότερες είναι ξώφαλτσες. Γράφουν ιστορίες της λογοτεχνίας και δεν ξέρουν τη λογοτεχνία».

ΝΑΝΟΣ ΒΑΛΑΩΡΙΤΗΣ (1921- ), ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 2010.

[Λογοτέχνης και καθηγητής πανεπιστημίου, δισέγγονος του ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Από την μητέρα του είναι εγγονός του εφοπλιστή και πολιτευτή των Σπετσών Ιωάννη Λεωνίδα. Σπούδασε νομικά, αγγλική και γαλλική φιλολογία.]

Κώστας Βάρναλης: Κρατώ στα χέρια μου εκατό σαράντα φράγκα!

Αντι Νόηση‎
 Κώστας Βάρναλης

    ΠΟΙΗΣΗ  

Κρατώ στα χέρια μου εκατό σαράντα φράγκα!

Δούλεψα μια βδομάδα για να τ’ αποκτήσω
Πρέπει με αυτά να ζήσω
Και είναι μια καλοκαιριάτικη βραδιά
Λιώνει από πόθο η καρδιά
Μα δε μπορώ να προχωρήσω

Σε ένα στενόμακρο γραφείο καθισμένος
Εγώ που θα’ μουν ποιητής φιρμαρισμένος
Ενώ άλλοι τον έρωτα ζουν
Οι έμποροι του θανάτου της σαρκός
Φαίνονται γίγαντες, ενώ είναι νάνοι
Μα τους επλάνεψε και ο καιρός και η πλάνη

Κρατώ στα χέρια μου εκατόν σαράντα φράγκα
Μα στα πετώ στα μούτρα ψεύτρα κοινωνία
Μ’ αυτά τι να αγοράσω
Φάρμακα για την άρρωστη τη μάνα
Πιστόλι για να αυτοκτονήσω
ή μια μεγάλη χάλκινη καμπάνα
στους σκλάβους ή τους νεκρούς για να ξυπνήσω?

Κ. Βάρναλης

ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΕΡΖΑΚΗΣ (1907-1979) , "ΔΙΧΩΣ ΘΕΟ", ΕΣΤΙΑ,1951

 Dionisis Vitsos 

ΑΘΗΝΑ

«Ποιος ο λόγος, σας παρακαλώ, να πεθαίνουν οι άνθρωποι 

δίχως να έχουν ζήσει τη ζωή τους; 

Κι όμως αυτή είναι η άποψη της αρετής... ή και του ηρωισμού...».

ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΕΡΖΑΚΗΣ(1907-1979) , "ΔΙΧΩΣ ΘΕΟ", ΕΣΤΙΑ,1951

.[Λογοτέχνης και δοκιμιογράφος. Από το Ναύπλιο.

Από τους κύριους εκφραστές του θεωρητικού προβληματισμού και των αναζητήσεων της ανανεωτικής γενιάς του ’30.]

ΠΑΜΠΛΟ ΝΕΡΟΥΔΑ - «Πάλεψε πλάι μου, κι εγώ θα σου χαρίσω τα όπλα όλα της ποίησής μου»

Δημήτρης Κ. Τζανακάκης

ΡΕΘΥΜΝΟ

ΠΑΜΠΛΟ ΝΕΡΟΥΔΑ // «Πάλεψε πλάι μου, κι εγώ θα σου χαρίσω 

τα όπλα όλα της ποίησής μου»

Σαν σήμερα, στις 23 του Σεπτέμβρη 1973, έφυγε από τη ζωή ο μεγάλος Χιλιανός κομμουνιστής ποιητής, και ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές του 20ού αιώνα, Πάμπλο Νερούδα.

...

Εγώ θα μείνω με τους εργάτες να τραγουδήσω

(…) για των ψαράδων τον ωκεανό,

για το ψωμί των παιδικών μας αηδονιών,

και για την αγροτιά και για τ’ αλεύρι μας,

τη θάλασσα, το ρόδο και το στάχυ,

τους σπουδαστές, τους ναύτες, τους φαντάρους,

για όλους τους λαούς σ’ όλους τους τόπους,

για τη λυτρωτική τη θέληση

των πορφυρών λαβάρων της αυγής.

Πάλεψε πλάι μου, κι εγώ θα σου χαρίσω τα όπλα όλα της ποίησής μου…

Πάμπλο Νερούδα

...

(…) «Ποίηση και πάλη των τάξεων οι στίχοι μου», είχε πει ο ίδιος στο Συνέδριο των οπαδών της ειρήνης στο Μεξικό. «Οι στίχοι μου δε θέλουνε να υποταχτούνε στο αποκαρδιωτικό δράμα ενός κόσμου σε παρακμή, ούτε και στην αφηρημένη και βασανιστική λατρεία για προσκύνηση για ό,τι δε σημαίνει πια τίποτα το ζωντανό».

Ο Σεπτέμβρης του 1973

Στις 6 Σεπτέμβρη του 1973, ο χιλιάνικος λαός τιμά τον ποιητή του, στο Στάδιο του Σαντιάγο. Παρών και ο ίδιος, παρά την άσχημη κατάσταση της υγείας του. Στις 11 Σεπτέμβρη, με τις πλάτες των ΗΠΑ, εκδηλώνεται και επικρατεί στρατιωτικό πραξικόπημα με επικεφαλής τον στρατηγό Πινοσέτ, που ανατρέπει την κυβέρνηση της Λαϊκής Ενότητας η οποία διήρκεσε 1.141 μέρες. Ο Πρόεδρος Σαλβαδόρ Αλιέντε πεθαίνει ηρωικά, υπερασπιζόμενος το προεδρικό μέγαρο. Τα γεγονότα επιδεινώνουν την υγεία του Νερούδα , που βρίσκεται σε κατ’ οίκον περιορισμό και στερούμενος και την ιατρική περίθαλψη. Πεθαίνει στις 23 Σεπτέμβρη.

Ο χιλιάνικος λαός, παρά τις σκληρές διώξεις, αψηφά την προειδοποίηση του καθεστώτος, να μη γίνει η κηδεία του Νερούδα δημόσιο γεγονός και συνοδεύει στην τελευταία κατοικία του τον ποιητή, τραγουδώντας τη Διεθνή και τον Υμνο της Unidad Popular. Η κηδεία του Νερούδα μετατρέπεται στην πρώτη αντίσταση του χιλιάνικου λαού στη χούντα του Πινοσέτ.

Ζωή γεμάτη ποίηση κι αγώνες

Γεννήθηκε στο Παράλ, στις 12/7/1904. Δίχρονος, με το σιδηροδρομικό πατέρα του, εγκαθίσταται στο χωριό Τεμούκο. Από μικρός διαβάζει φημισμένους Λατινοαμερικανούς και Ευρωπαίους συγγραφείς. Στο Γυμνάσιο, η καθηγήτριά του Γκαμπριέλα Μιστράλ, η πρώτη Λατινοαμερικάνα που πήρε Νόμπελ Λογοτεχνίας, τον μυεί στην κλασική ρωσική λογοτεχνία. Γυμνασιόπαιδο, ακόμα, δημοσιεύει ποιήματά του σε εφημερίδες και περιοδικά, με διάφορα ψευδώνυμα, αφού δεν του επιτρέπει ο πατέρας του. Ετσι υιοθετεί και το όνομα Νερούδα , από τον Τσέχο συγγραφέα Γιαν Νερούντα. Το πραγματικό του όνομα ήταν Νεφτάλι Ρικάρντο Ρέγιες. Σπουδάζει στο Πανεπιστήμιο του Σαντιάγο γαλλική φιλολογία και μετέχει στους φοιτητικούς αγώνες. Αφήνει το Πανεπιστήμιο για να αφοσιωθεί στην ποίηση. Το 1923 δημοσιεύει το πρώτο του ποιητικό βιβλίο «Ηλιοβασιλέματα».

Το 1927 μπαίνει στο διπλωματικό Σώμα. Από το 1934-1937 είναι διπλωμάτης στην Ισπανία. Παίρνει μέρος στη μάχη του ισπανικού λαού. «Ο κόσμος άλλαξε κι έχει αλλάξει και η ποίησή μου», λέει κάπου. Το 1937 γράφει την ποιητική συλλογή «Ισπανία στην καρδιά». Το 1942 και το 1943 γράφει δυο «Τραγούδια αγάπης για το Στάλινγκραντ».

«Στα τέλη του 1943 ξαναγύρισα στο Σαντιάγο. Εγκαταστάθηκα στο σπίτι που απόκτησα με το σύστημα των δόσεων. Η χώρα μου δεν είχε αλλάξει: Τρομερή φτώχεια στις περιοχές των μεταλλείων και η κομψή κοινωνία που γέμιζε το Κάντρι Κλαμπ. Επρεπε ν’ αποφασίσω. Η απόφασή μου μού στοίχισε καταδιώξεις και στιγμές εκρηκτικές», γράφει ο Νερούδα . Στις 15/7/1945 οργανώνεται στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Χιλής, του οποίου εκλέγεται και γερουσιαστής.

Ο Νερούδα , επειδή καταγγέλλει τον εκλεγμένο και με τις ψήφους του ΚΚΧ Πρόεδρο Γκονσάλες Βιδέλα, διώκεται. Με εντολή του παράνομου πλέον ΚΚΧ, βγαίνει στην παρανομία. Διασχίζοντας τις βουνοκορφές των Ανδεων, περνά στην Αργεντινή. Με το διαβατήριο του φημισμένου Αργεντινού μυθιστοριογράφου Μιγκέλ Ανχελ Αστούριας, φθάνει στο Παρίσι. Οι Πικάσο, Ελυάρ και Αραγκόν φροντίζουν να του δοθεί πολιτικό άσυλο και γαλλικό διαβατήριο.

Το 1950 έγινε μέλος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης. Επισκέπτεται πολλές φορές την ΕΣΣΔ, όπου τις εμπειρίες αυτής της περιόδου της ζωής του καταγράφει στο λυρικό ημερολόγιο «Τα αμπέλια και ο άνεμος». Στην ΕΣΣΔ γνωρίζει σπουδαίους Σοβιετικούς δημιουργούς και τον Τούρκο ποιητή Ναζίμ Χικμέτ.

Το 1951 τού απονέμεται το βραβείο «Στάλιν».

Ο Νερούδα , από το 1952 έως το 1957, ζει στην πατρίδα του. Στη δεκαετία του 1960, το ΚΚΧ απονέμει στον Νερούδα το μετάλλιο «Ρεκαμπάρεν» (η ανώτατη κομματική διάκριση στη μνήμη του πρωτοπόρου «οδηγητή» της εργατικής τάξης της Χιλής). Μετά τη νίκη της Λαϊκής Ενότητας στέλνεται ως πρέσβης στο Παρίσι. Η χιλιανή κυβέρνηση ζητά από τον ποιητή της να γυρίσει από το Παρίσι, για να βοηθήσει στις εκλογές της 4ης Μάρτη 1973. Αρρωστος, ήδη, επιστρέφει το Γενάρη του 1973.

«Εγώ θα μείνω με τους εργάτες να τραγουδήσω/(…) για των ψαράδων τον ωκεανό,/ για το ψωμί των παιδικών μας αηδονιών,/ και για την αγροτιά και για τ’ αλεύρι μας,/ τη θάλασσα, το ρόδο και το στάχυ,/ τους σπουδαστές, τους ναύτες, τους φαντάρους,/ για όλους τους λαούς σ’ όλους τους τόπους,/ για τη λυτρωτική τη θέληση/ των πορφυρών λαβάρων της αυγής./ Πάλεψε πλάι μου, κι εγώ θα σου χαρίσω τα όπλα όλα της ποίησής μου»…

__________________

Πηγή: Ριζοσπάστης
http://www.katiousa.gr/…/pamplo-nerouda-palepse-plai-mou-k…/

Το ζήτημα της ελληνικότητας με άξονα τα ποιήματά του Ανδρέα Εμπειρίκου

«Στροφές στροφάλων» 

(Ενδοχώρα, 1945, 

α΄ γραφή 1935-1936) 

και «Εις την οδόν των Φιλελλήνων» 

(Οκτάνα, 1980, α΄ δημ. 1963).

Είναι γενικότερα παραδεκτό ότι η λεγόμενη «γενιά του ΄30» δεν διαμορφώνει μια ενιαία και συνεκτική θεωρία περί ελληνικότητας, αφού τα μέλη της δεν έχουν κοινή αντίληψη για το ζήτημα. Στοιχεία «ελληνικότητας» εντοπίζονται συχνά στο λογοτεχνικό έργο αρκετών συγγραφέων . Στα τελευταία χρόνια της δεκαετίας πολλοί ποιητές συμμετέχουν στην κυρίαρχη συζήτηση περί εθνικής αυτογνωσίας και δεν διστάζουν να διεκδικήσουν την «ελληνικότητα» σε θεωρητικό επίπεδο, ενώ την ίδια στιγμή την καλλιεργούν στο λογοτεχνικό τους έργο[1]. Ο Ανδρέας Εμπειρίκος (1901–1975) είναι ο επίσημος εκπρόσωπος του κινήματος του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα και ο ποιητής ο οποίος την υποστήριξε και την προασπίστηκε σε μεγάλο βαθμό. Τα ποιήματά του «στροφάλων» (Ενδοχώρα, 1945, α΄ γραφή 1935-1936) και «Εις την οδόν των Φιλελλήνων» (Οκτάνα, 1980, α΄ δημ. 1963)[2] ,είναι χαρακτηριστικά δείγματα της πρώιμης και της ώριμης αντίστοιχα ποιητικής δημιουργίας του συγγραφέα και έχουμε μια εξέλιξη της ποιητικής του σε σχέση με τον Υπερρεαλισμό. Τα στοιχεία της ελληνικότητας που αναφέρονται και σχετίζονται με τα δύο ποιήματα συνδέονται με βασικά χαρακτηριστικά του ελληνικού χώρου, όπως την παράδοση, το γενικότερο ιδεολογικό, κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον, καθώς και τη γενικότερη περιρρέουσα ατμόσφαιρα συγγραφικής παραγωγής.

Το ποίημα «Στροφές στροφάλων»[3] (πρώιμη φάση συγγραφικής παραγωγής) σχετίζεται θεματικά με τον ύμνο στην ελληνική ναυσιπλοΐα. Σε αυτό παρουσιάζεται μια υποχώρηση του υπερρεαλισμού, ο οποίος εμφανίζεται μόνο σε ορισμένους στίχους. Περιγράφεται ένας θαυμασμός προς το υπερωκεάνιο. Στην α΄ στροφή γίνονται αναφορές στις συμπληγάδες, στις σειρήνες (Οδύσσεια). Στη β΄ στροφή είναι φανερή η αγάπη του Εμπειρίκου για τη ναυτιλία και τη θάλασσα και η συγκίνηση για το κατόρθωμα των ανθρώπων, το υπερωκεάνιο. Στις γ΄και δ΄ στροφές έχουμε τη θεοποίησή του ( απόλαυση ανέμου, θαλασσοπούλια, φάλαινες, μυστήρια θαλασσών κ.ά.). Στις ε΄, στ΄ και ζ΄ στροφές δείχνεται πιο ρεαλιστικά η λειτουργία του με τη δύναμη των μηχανών του και τις στροφές των στροφάλων του. Στη η΄στροφή βαθαίνει το νόημα, όπως βαθαίνουν τα νερά καθώς προχωρεί το υπερωκεάνιο. Έχουμε ταύτιση ποιητή και σκάφους, επειδή για τους ναυτικούς τα σκάφη έχουν ψυχή. Στις θ΄και ι΄στροφές έχουμε την εξέλιξη του ταξιδιού που είναι συνεχές και δεν σταματάει, διότι ό,τι στέκεται είναι τέλμα και θάνατος.

Σε αυτό το ποίημα υποχωρεί η καθαρεύουσα, υπάρχει λογική ακολουθία και αλληλουχία, είναι έντονη η ερωτική και λυρική διάθεση και γίνεται έμμεση αναφορά στο στοιχείο της ελληνικότητας.

Στο ποίημα «Εις την οδόν των Φιλελλήνων» (ώριμη φάση συγγραφικής παραγωγής), αντίθετα, τονίζονται έντονα τα στοιχεία της ελληνικότητας και του πατριωτισμού, του ελληνικού τοπίου και του περιβάλλοντος χώρου, του χρόνου, του θανάτου, της ιδιαιτερότητας των Ελλήνων ως λαού, των αξιών του, οι οποίες τείνουν να γίνουν πανανθρώπινες, της δόξας τους κ.ά. Η αγάπη του ποιητή για την πατρίδα είναι ξεχωριστή και αυτό γίνεται με έναν μοναδικό τρόπο, αφού ο συγγραφέας καταφέρνει με αριστοτεχνικό τρόπο και με τη χρήση πλούσιων εκφραστικών μέσων να μας δώσει μια ιδιαίτερη περιγραφή του περιβάλλοντος ελληνικού χώρου χρησιμοποιώντας ως μέσο την άριστη χρήση της γλώσσας. Χαρακτηριστικά αναφέρει:

«…..για να γίνει μια δόξα κοινή, μια δόξα πανανθρώπινη, η δόξα των Ελλήνων, που πρώτοι, θαρρώ, αυτοί, στον κόσμο εδώ κάτω, έκαμαν οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου».

Η γενιά του ’30 προσπάθησε να συγκεράσει την παράδοση με το μοντέρνο και να δώσει ένα πολιτισμικό πρόσωπο που θα μπορούσε να συνδιαλλαγεί σχετικά ισότιμα με τη Δύση. Εφηύρε την περίφημη «ελληνικότητα» που, σύμφωνα με τον Δημήτρη Τζιόβα, δεν είναι κατ’ αρχήν περιχαράκωση και εσωστρέφεια, αλλά διάθεση για ανάδειξη μιας ελληνικής αρχετυπικότητας, η οποία αναζητήθηκε εναγωνίως στον αρχαιοελληνικό μύθο, στο τοπίο του Αιγαίου, στη γλωσσική διαύγεια και η οποία περιελάμβανε και την προσπάθεια ανύψωσης του λαϊκού πολιτισμού. Κατέληξε όμως τη δεκαετία του ’60 σε έναν λιγότερο γόνιμο ελληνοκεντρισμό. Ο Ανδρέας Εμπειρίκος έχει συνδεθεί με την ελληνική ιστορία του 20ού αιώνα και αμφισβητήθηκε για όλα αυτά για τα οποία εξακολουθεί σήμερα να βρίσκεται στο προσκήνιο. Η νεότερη κριτική τοποθέτησε τον Εμπειρίκο στην κορυφή της ιεραρχίας του ελληνικού υπερρεαλισμού[4].

~~~~~~~~~~

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Beaton R., « Εισαγωγή στη Νεοελληνική Λογοτεχνία», Μτφ. Ε. Ζουργού- Μ. Σπανάκη, Εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 1996.

Δανιήλ Χ., (επιμ), Ανθολόγιο Κριτικών Κειμένων για τη μελέτη της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ( 19ος και 20ος αιώνας), Εκδ. ΕΑΠ, Πάτρα 2008.

Καγιαλής Τ., Ανθολόγιο Κριτικών Κειμένων για τη μελέτη της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ( 19ος και 20ος αιώνας), Εκδ. ΕΑΠ, Πάτρα 2008.

ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ

http://eapilektoi.blogspot.gr/2011/04/30-30.html (ανάκτηση στις 28/02/17).

http://empirikos.blogspot.gr/ (ανάκτηση στις 10/03/17)

http://spoudasterion.pblogs.gr/tags/genia-toy-1930-gr.html (ανάκτηση στις 02/04/17).

_______________

[1] Τ. Καγιαλής, Ανθολόγιο Κριτικών Κειμένων για τη μελέτη της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ( 19ος και 20ος αιώνας), σ. 359- 376, Εκδ. ΕΑΠ, Πάτρα 2008.

[2] R. Beaton, « Εισαγωγή στη Νεοελληνική Λογοτεχνία», σ. 272, Μτφ. Ε. Ζουργού- Μ. Σπανάκη, Εκδ. Νεφέλη, Αθήνα 1996 & Χ. Δανιήλ (επιμ), Ανθολόγιο Κριτικών Κειμένων για τη μελέτη της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας ( 19ος και 20ος αιώνας), σ.452, 455-457, Εκδ. ΕΑΠ, Πάτρα 2008.

[3] Βλ. επίσης http://eapilektoi.blogspot.gr/2011/04/30-30.html (ανάκτηση στις 28/02/17).

[4] Βλ. http://empirikos.blogspot.gr/ (ανάκτηση στις 10/03/17) & http://spoudasterion.pblogs.gr/tags/genia-toy-1930-gr.html (ανάκτηση στις 02/04/17).

*από τον: filologikos-istotopos.gr/

Χαρά Θλιβέρη - "Ωδές Ασωμάτων"

Hara Thliveri

ΑΘΗΝΑ 

   ΠΟΙΗΣΗ   

Σηκωνόμαστε το απόβραδο
Με τα χείλια στεγνά
Δυο χιλιάδες έντομα
Μας αγκιστρώνουν
Με δαγκάνες

Να κεντήσουμε
Τα νησιά μας
Σταυρώνοντας με πλέγματα
Τα χέρια και τα πέλαγα
Να προλάβουμε.

* Από τη συλλογή ποιημάτων Χ. ΘΛΙΒΕΡΗ, Ωδές Ασωμάτων, 2000

Ένα καυτό δάκρυ για την Κεφαλλονιά του Αυγούστου το 1953

Eleftheria Krikelis

ΡΑΦΗΝΑ 

Μια αληθινή ιστορία. 

Ένας ανείπωτος πόνος, ένα καυτό δάκρυ για την Κεφαλλονιά του Αυγούστου το 1953 και μια τεράστια Ελπίδα.
Αξιζει.

Ανδρέας Εμπειρίκος - Ο φωτοφράκτης

 Μαρία Νεζερίτη

Ο φωτοφράκτης

—Ανδρέας Εμπειρίκος—

Οι ώρες μέσα απ’ τους ιριδισμούς και τα παιχνίδια ρέουν, όπως ανάμεσα στα πολυτρίχια τα διαυγή νερά. Και ο ρεμβασμός με τα κλειδιά του ανοίγει τους ορίζοντες, που απλώνουν και αδιακόπως μεγαλώνουν, σαν κύκλοι πέτρας που έπεσε σε επιφάνειαν αδιατάρακτη από πράξεις φθαρτές και νόθες.

Όρθρος η ώρα η πρώτη. Πίσω της, η λαγαρή πρωία, με δείκτες ρόδινους που γρήγορα (θα πω, ανέλπιστα σχεδόν) γυρίζουν και χρυσίζουν. Ένας φακός με απίστευτον φωτοφράκτη αρπάζει την πιο γοργή στιγμή και την απλώνει στην επιφάνεια μιας πλάκας λείας, ευαισθησίας εξαισίας.

Και τώρα που άνοιξε και έκλεισε ο φωτοφράκτης σαν μάτι αδέκαστο και συνελήφθη ο χρόνος, ο ρεμβασμός αυξάνει την ζωή και δίδει στην κάθε εικόνα την κίνησι και την ευελιξία που φέρνει από τα βάθη μιας πηγής (της ιδικής του) ζεστό το πιο κρυφό της νόημα. Και ιδού που μεταλλάσσει πλήρως την εικόνα· από μια στατική στιγμή (ας πούμε καρφωμένη) την μετατρέπει σε πολυκύμαντον χορόν ωρών και πλαστικών σωμάτων ευρυθμίας, σε οντοποίησιν απτήν και ασπαίρουσαν παντός οράματος, πάσης επιθυμίας.

Γλυφάδα, 10.7.1960

Ανδρέας Εμπειρίκος, 

Οκτάνα, Ίκαρος, Αθήνα 1997

Νίκος Σουβατζής - το ποιήμα "Τα πρόσωπα πίσω απ' τις μάσκες" και ένα διήγημα "Αναχώρηση"

Νίκος Σουβατζής *

ΠΕΙΡΑΙΑΣ

     ΠΟΙΗΣΗ     

          Τα πρόσωπα πίσω απ' τις μάσκες

Φοβάμαι αυτούς που με γεμίζουν πληγές
για να έρθουν μετά να τις γιατρέψουν
Φοβάμαι αυτούς που γεμίζουν
με μίσος την καρδιά μου
για να έρθουν μετά να μου διδάξουν την αγάπη

Φοβάμαι αυτούς που με βυθίζουν στο σκοτάδι
για να έρθουν μετά να μου χαρίσουν το φως
Φοβάμαι αυτούς που μου κλέβουν την άνοιξη
για να έρθουν μετά να την πουλήσουν ακριβά
Φοβάμαι αυτούς που βάφουν γκρίζο τον ουρανό
για να μου μιλήσουν μετά για το απέραντο γαλάζιο

Φοβάμαι αυτούς που φλυαρούν ακατάπαυστα
για να έρθουν να μου μιλήσουν
για την αξία της σιωπής
Φοβάμαι αυτούς που παγώνουν
το χαμόγελο στα χείλη μου
για να μου μιλήσουν μετά για αισιοδοξία

Φοβάμαι αυτούς που χαλάνε τον ύπνο μου
για να με κοιμίσουν με τα ψέματά τους
Φοβάμαι αυτούς που εισβάλλουν
απρόσκλητοι στα όνειρά μου
για να με μάθουν δήθεν να ονειρεύομαι.

~~~~~~~~~~~~~~~

  Διήγημα   

του Νίκου Σουβατζή*

Αναχώρηση

Θα 'φεύγε. Δεν είχε σημασία για πού. Ούτε με τι μέσο. Ούτε το ταξίδι. Απλώς δεν άντεχε άλλο. Πετάχτηκε απ' το κρεβάτι ιδρωμένος. Πλύθηκε και ντύθηκε βιαστικά. Ήπιε μια γουλιά καφέ κι έτρεξε να προλάβει το λεωφορείο. Μόλις έφτασε στη στάση το είδε να απομακρύνεται. Το πρώτο πράγμα που αντίκρισε όταν έφτασε στο γραφείο, ήταν το οργισμένο πρόσωπο του προϊσταμένου.

-Εδώ είναι εταιρεία. Δεν είναι μαγαζί του πατέρα σου να έρχεσαι ό,τι ώρα σου καπνίσει.

Κατευθύνθηκε με σκυμμένο το κεφάλι προς το πόστο του. Σήκωσε το βλέμμα του και την είδε να του χαμογελάει. Αυτά τα πανέμορφα μπλε μάτια. Θα μπορούσε να τα κοιτάει για ώρες. Να βυθίζεται μέσα τους. Ακούμπησε το χέρι της τρυφερά πάνω στο μπράτσο του.

-Καλά είσαι;

-Και ποιος είναι καλά;

Δούλεψε για εννιά ώρες με ένα διάλειμμα είκοσι λεπτών. Απαγορεύεται να είσαι λυπημένος. Απαγορεύονται οι συζητήσεις. Απαγορεύονται οι καλημέρες. Απαγορεύονται οι φυσικές ανάγκες. Εδώ είναι εταιρεία.

Γύρισε στο σπίτι σκοτωμένος. Πήρε έναν ταξιδιωτικό οδηγό απ' τη βιβλιοθήκη. Βερολίνο. Γεωγραφική θέση: στο βορειοανατολικό τμήμα της Γερμανίας. Έκταση: 891 τ.χλμ. Πληθυσμός: 3,4 εκατομμύρια κάτοικοι. Βγήκε στο μπαλκόνι για τσιγάρο. Ο απέναντι πότιζε τα λουλούδια του.

-Τι γίνεται γείτονα; Πώς πάει;

-Πώς να πάει;

Άνοιξε την τηλεόραση για να μην αισθάνεται μόνος. Θόρυβος. Μόνο θόρυβος. Έβαλε ένα ποτό για να ναρκώσει τις σκέψεις του. Μόλις ήπιε το μισό μπουκάλι ο θόρυβος έγινε πιο υποφερτός. Τότε άρχισε να κλαίει σαν μωρό και να φωνάζει.

-Κλέφτες. Θέλω πίσω τη ζωή μου.

Παρίσι. Γεωγραφική θέση... Έκταση... Πληθυσμός... Βγήκε μια βόλτα για να ξεθολώσει το μυαλό του. Κόρνες, μηχανές αυτοκινήτων, εξατμίσεις μοτοσυκλετών, γέλια, φωνές, βρισιές. Θόρυβος. Μόνο θόρυβος. Νέα Υόρκη... Έχει καμία σημασία;

Επέστρεψε στο σπίτι πιο άδειος από πριν. Ξαναβγήκε στο μπαλκόνι. Μπετό, κεραίες τηλεοράσεων, απλωμένα ρούχα και γκρίζα πρόσωπα. Άναψε τσιγάρο και το κάπνισε αργά μέχρι το φίλτρο. Ανέβηκε στην κουπαστή. Άπλωσε τα χέρια του σε έκταση και βούτηξε στο κενό.

-Ο κυβερνήτης και το πλήρωμα σας καλωσορίζουν στην πτήση μας.

Η ζωή του περνάει μπροστά απ' τα μάτια του.

-Έχει ξεκινήσει η διαδικασία της απογείωσης. Προσδεθείτε και μην καπνίζετε.

Σχολείο. Πανεπιστήμιο. Στρατός. Δουλειά. Ψυχοφάρμακα. Οι φίλοι φύγαν. Τα μάτια της. Αυτά τα πανέμορφα μπλε μάτια. Χαμογελάει.

Χτυπάει με δύναμη πάνω στην άσφαλτο. Όλα τελειώσανε. Ένας περαστικός τον βρίσκει σε μια λίμνη αίματος και καλεί ασθενοφόρο.

-Ευχαριστούμε που προτιμήσατε την εταιρεία μας κι ελπίζουμε να σας ξαναδούμε σε κάποια επόμενη πτήση μας.

________

* Απ' τη συλλογή διηγημάτων με τίτλο "Αναχώρηση" εδώ δημοσιεύετε  το ομώνυμο διήγημα